استاد مطهری عقیده داشتند((آفرینندگی و خلاقیت یعنی شکستن مرسومات متعارف. دانش آموزان در کلاسهای درس بایستی دچار شک و تردید شوند_ خلاقیت در شک و تردیدهای موجود است)).
نقش مدیران و معلمان در پرورش خلاقیت دانش آموزان:
۱)نقش مدیران درپرورش خلاقیت: سازمان خلاق نیازمند به مدیرخلاقی است که در ایجاد و حفظ فرهنگ اخلاق در درون سازمان و ترغیب, ترویج و بوجود آوردن انگیزه برای رفتار خلاق در افراد گروه های درون سازمان کوشا باشد. در این راستا, مدیران سازمانهای آموزشی باید هم از تجربه مفید در ایجاد چنین فرهنگی برخوردار بوده هم مورد تاکید کارکنان سازمان خود باشند, زیرا چنین تائیدی علاقمندی و اشتیاق افراد را افزایش می دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

لازارسفلد(۱۹۶۳) می گوید: مدیر باید تمهیدات و تدابیری برای رشد, نوآوری و تغییربه کار بندد_ در دنیای متحول و متغیر, اشخاص و سازمانها باید بتوانند با تغییر د دگرگونی سازگاری پیدا کنند و این وظایف عمده مدیر در سازمان می باشد.
در واقع ترویج و ترغیب ویژگی های پیش گفته به عملکرد مدیر بستگی دارد و مدیران می توانند تسهیل کننده بروز این ویژگی ها باشند_ سئوال عمده این است که چگونه می توان این ویژگی ها را ترویج داد و کارکنان را به تفکر واداشت بطوری که خود کارکنان در این راستا به یادگیری خلاقیت و نوآوری بپردازند.
وارن بنس ( ۱۹۸۴) پس از بررسی های مستمر در مورد الگوهای رفتاری رهبران سازمانهای خلاق به این عقیده رسیده است که وجود ۴ نوع مدیریت و توانایی در رهبر در این رابطه می تواندسودمند باشد.
مدیریت توجه (دقت): به توانایی شکل دادن بینش جمعی و شامل نمودن تمام کارکنان در این بینش دلالت دارد.
مدیریت معنی: توانایی بین این بینش را بطور محسوس, معنادار و با تاثیر احساسی مد نظر قرار می دهد..
مدیریت اعتماد: توانایی بدست آوردن و نگه داشتن اعتماد کارکنان را شامل می شود.
مدیریت خویشتن: برآگاهی از توانائیها و خصوصیات ویژه خود و استفاده بهینه از آنان با حفظ روحیه موفقیت و دوری از شک و تردید نسبت به خود دلالت دارد.
کارکنانی که از این نوع رهبری برخوردار هستند برای دستیابی به اهداف سازمانی تمایل بیشتری به ایفای نقش موثر و فعال داشته تلاش بیشتری برای ارائه اندیشه های خلاق نشان می دهند.
خلاقیت به دلایل زیر برای مدیران آموزشی ارزشمند است:
مدیران خلاق به احتمال بیشتری می توانند خود و مدرسه تحت مدیریت خود را در مقابله با مشکلات و بهره گیری از فرصت ها سازگار نمایند.
با خلاقیت بیشتر مدیر و همکاری او کمیت و کیفیت تصمیمات و فعالیت ها افزایش می یابد.
مدیر و معلمان از لحاظ فردی احساس چالش و رضایت بیشتری در ارتباط با کار خود می کنند.
۲) نقش معلمان در پرورش خلاقیت ماهنامه فرهنگی _ آموزشی رشد معلم (آذر۷۷)
شاید در ابتدای ایجاد نظام تعلیم و تربیت, یادگیری آمرانه بهترین روش یاد گیری محسوب می شد ولی امروزه نیاز انسان به یادگیری از طریق پی جویی حقیقت و استفاده کردن از استعدادهای خلاق امری کاملاً اثبات شده است حال باید دید در ایجاد شرایط بروز خلاقیت از معلمین چه کاری ساخته است.
ایجاد فرصت ها برای بروز و شکوفا شدن خلاقیت:
یکی از مناسب ترین راه های ایجاد شرایط برای یاد گیری از طریق خلاقیت, تهیه برنامه های درسی است به نحوی که در آن فرصت های بروز خلاقیت در نظر گرفته شده باشد, این عمل به طرق مختلف قابل انجام است. بنابراین لازم است از روشهایی که دانش آموزان را با ماهیت تفکر خلاق آشنا کرده و مهارت تحلیلی آنها را تقویت می نماید استفاده نمود.
اعطای جایزه به موفقیت های خلاق:
تحقیقات آموزشی نشان داده است که دانش آموزان تمایل زیادی به یادگیری در مسیرهایی دارند که در آنها جوایزی دریافت کرده اند اگر بخواهیم استعداد خلاق دانش آموزان شکوفا گردد, باید نمودهای خلاق آنان را تشویق کنیم دانش آموزان باید تشویق شوند که نظراتشان ارزش دارد این عمل با گوش دادن به نظرات آنها, توجه و آزمایش کردن آنها و بازگو کردن برای دیگران تحقق می یابد.
ماباید فرصت هایی برای رشد خود آموزیها فراهم نمائیم_ انتقاد از جزئی ترین روش های یاذگیری متخذه از سوی دانش آموز, فشارهای سخت بر کلمه به کلمه حفظ کردن مطالب کتاب درسی, نداشتن راههایی برای ارزشیابی آموخته های غیر درسی و غیر مدرسه ای وتلاش برای افزایش مطالب درسی, بدون دادن هرنوع امکان بازتاب هم از مسائلی است که به شدت هدف فوق را به مخاطره می افکند.
تامین شرایط لازم برای رشد خلاقیت ها
برقراری رابطه ای خلاق با دانش آموزان
هدفدار بودن خلاقیت ها د رنویسندگی
پرورش روحیه با نگرش سازنده نسبت به اطلاعات دریافتی
دلگرم کردن و تشویق بیشتر فعالیت های خلاق.
تامین شرایط برای انجام برخی از کارهای بدون ثبت نتایج و ارزشیابی .
دانش آموزان گروه بندی شده و بهتر است گروه ها بر اساس استعدادهای همگون انتخاب شوند.
دیدگاه های خلاقیت۱:
در مورد خلاقیت دیدگاه های متفاوتی وجود دارد _ عده ای معتقدند که محصول نهایی فرایند خلاقیت باید عینی و ملموس باشد و عده ای معتقدند که بیان یک اندیشه خلاق نیز رفتاری خلاق است.
در ارتباط با مراحل خلاقیت عده ای معتقدند که مراحل خلاقیت در همه افراد روندی یکسان دارد ولی عده ای عقیده دارند که این مراحل در افراد مختلف متفاوت است, در ارتباط با خصوصیت شخصیتی, عده ای معتقدند که ویژگی های شخصیتی افراد خلاق, جنبه ارثی دارد و عده ای عقیده دارند که ویژگی های شخصیتی, جنبه اکتسابی دارد و مبتنی بر یادگیری است, در ارتباط با محیط عده ای معتقدند که محیط نقش اول را در فرایند خلاقیت افراد دارد ولی عده ای دیگر عقیده دارند که یک شخص خلاق هر کجا باشد, محیط نمی تواند نقشی بر او داشته باشد
برای رد واثبات نظرات بالا دلایلی وجود دارد قبل از آنکه وارد این بحث شویم, ابتدا بایستی به همه این موارد با دیدگاه تعدیلی نگریست و به آنها توجه کرد_ در زیر دیدگاه های خلاقیت توضیح داده می شود.
دیدگاه محصول نهایی رفتار خلاق:
شاید این سئوال برا ی شما مطرح باشد که چه رفتاری خلاق و چه رفتاری غیر خلاق است؟ دیدگاهی معتقد است که اگر محصول بدست آمده برای فردی که آن را ایجاد کرد. چیزی تازه و ابتکاری تلقی شود درآنصورت می توان آن را کوشش خلاق دانست هرچند ممکن است که چنین چیزی قبلاً توسط فردی دیگر بوجود آمده باشد.
مکتب مخالف با دیدگاه بالا, بر این باور است که باید چیزی را خلاقه دانست که قبلاً به وجود نیامده و معیارهای به خصوصی دارد. معیارهایی مانند تازگی, متفاوت بودن با اشیاء متعارف و یا تغییر دادن افکار و وسایلی که منجر به اختراع جدید شود.
دیدگاه سوم, معتقد است که محصول نهایی یک تفکر خلاق با توجه به هدفهایی که برای آن در نظر می گیریم, می تواند بسیار متفاوت و متغیر باشد بعنوان مثال می توان از دو اثر که یکی جنبه کاربردی و عملی دارد و دیگری جنبه نظری و زیبایی شناسانه. آنچه در اینجا عامل تعیین کننده است, ارزشهای خود شخص است که به آن معتقد است حال در مقام مقایسه باید سه عامل زیر را مورد توجه قرار داد:
۱) خود شخص ۲) فرم های اجتماعی ۳) معیارهای خلاقیت
دیدگاه تجزیه و تحلیل رفتار خلاق:
این دیدگاه معتقد است که گاهی بر چگونگی یک رفتار خلاق برای ابداعات و اختراعاتی که می خواهیم انجام دهیم امری ضروری است, امروزه روان شناسان به این نکته رسیده اند که مغز بشر چگونه فعالیت می کند و چطور می توان توانمندی های بالقوه او را بالفعل در آورد.
ممکن است این سئوال برایتان مطرح شود که آیا با توجه به آگاهی از روند و مراحل خلاقیت می توان رفتار خلاق را فرا گرفت؟ در جواب باید گفت که شما می توانید آن تعداد از عواملی که منجر به رفتار خلاق می شود را از طریق مطالعه زندگی افراد خلاق, الگو قرار دادن رفتارهای افرادخلاق, تمرین رفتارهای الگوی خود و بودن در کنار افراد خلاق, بیاموزید و رفتار خلاق را در خود ایجاد کنید زیرا رفتار خلاق در تعدادی از فرآیندهایش اکتسابی است. شما می توانید اصول و تکنیک های تغییر دادن را فرا بگیرید و مدتی از خط مشی یک راهنمایی خلاق استفاده کنید با ایجاد روش, بعد از مدتی خود به خود احساس خواهید کرد که روند و جریان خلاقیت قرار گرفته اید.
دیدگاه ویژگی های شخصیتی و رفتار خلاق:
این سئوال مطرح است که آیا هر شخص با هر خصوصیتی می تواند یک شخص خلاق باشد؟ به این مثال توجه توجه کنید.
آیا فردی که قصد دارد بازرگانی موفق شود, می تواند شخصی خجالتی و کمرو باشد؟ آیا کسی که می خواهد خلبان شود می تواند ترس از بلندی داشته باشد و یا از دست دادن به کوچکترین عمل جسورانه واهمه داشته باشد؟ مسلماً ویژگی های شخصیتی, پیش زمینه رفتارهای خلاق و یا غیر خلاق شما خواهد بود. اگر خصوصیات شخصی خلاق را داشته باشید یقیناً روند حرکتتان به سوی خلاقیت تندتر و سریعتر خواهد بود.
اگر بعضی از خصوصیات شخص خلاق را داشته باشید و بعضی دیگر را نداشته باشید آهنگ خلاقیت کندتر خواهد بود. اگر خصوصیات شخصیتی و شیوه زندگی تان با اهداف خلاقیت مغایرت داشته باشد, هیچگاه فردی خلاق نخواهید شد چرا که خصوصیات شما مانع خلاقیتتان خواهد شد. به بعضی از شاخص ها و ویژگی های افراد خلاق در قسمت های بعد خواهیم پرداخت.
دیدگاه محیط و رفتار خلاق : یکی از عواملی که باید در فرایند رسیدن به رفتارخلاق مورد توجه قرار گیرد, محیط است که شامل مدرسه_ خانواده, دوستان, محله زندگی و در موارد کلی تر شامل محیط روستا, شهر, استان و کشور می باشد که در این مورد شکی نداریم که درصدی بسیار زیاد از شکوفایی رفتار خلاق بستگی به محیط زندگی تان دارد_ اگر فردی بسیار باهوش باشید ولی در محیط خانواده بسیار ضعیفی چه از نظر مادی و چه از نظر معنوی باشید قطعاً درصدی زیاد از پتانسیل روانی شما به هدر خواهد رفت.
ویژگی های افراد خلاق۱:
سازمان به خودی خود خلاق نخواهد شد مگر اینکه افراد خلاق با خصوصیات و ویژگی های خاص پیکره آن سازمان را تشکیل دهند, آنها هستند که با تشکیل گروه های مختلف, مجموعه ای را بوجود خواهند آورد که توسط رهبر و مدیری خلاق, خوب حمایت شوند و مدیران با شناخت افراد خلاق و بکارگیری آن در پست های مختلف و مناسب می توانند زمینه های لازم جهت خلاقیت و نوآوری را در سازمان برای همیشه فراهم آورند در این راستا به برخی ویژگی های افراد خلاق که توسط صاحبنظران بیان شده است اشاره می شود.