در ترکیه آموزش ضمن خدمت معلمان مورد استقبال قرار گرفته و به طور مداومی برای دستیابی به توجه یکنواخت و همیشه به اجرا درآمده است. از سال های ۱۹۶۰ به بعد، این موضوع بخشی از طرح های توسعه و برنامه های دولت بوده است. علاوه بر این ، تمهیدات قانونی صورت گرفته است ، مسائل توسط اندیشمندان و متخصصان مربوطه و دولتی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و روش ها و شیوه های متنوعی به کار گرفته شده است. با وجود این، هنوز هم امروز مسائل و مشکلات زیادی درباره آموزش ضمن خدمت معلمان به قوت خود باقی است. بدین منظور سیستم آموزش ضمن خدمت معلمان پر نقش تر شده است، تا کمیت و کیفیت فعالیت ها را افزایش دهد و مزایا و منافع مورد انتظار را از این فعالیت ها و بعضی از معیارهای آنچه مورد نیاز است را به دست آورد (Ozer, 2004, P1).
تاریخچه آموزش ضمن خدمت در ایران
در ایران آموزش ضمن خدمت به شکل نوین تا اوایل دهه ی ۱۳۱۰ مطرح نبود، تا اینکه در سال ۱۳۱۴ راه آهن کشور ، اقدام به تأسيس مرکزی تحت عنوان ” هنرستان فنی راه آهن ” کرد و سپس در سال ۱۳۱۸ و زارت پست و تلگراف نیز آموزشگاهی برای آموزش کارکنان خود ایجاد نمود. این روند با تأسيس مرکز آموزش کارکنان در شرکت نفت و بانک کشاورزی و سایر مؤسسات دنبال شد. از سال ۱۳۲۷ برنامه های آموزشی کارکنان ، جزء طرح های دولت قرار گرفت و دوره های آموزشی مختلفی تشکیل شد و وزارتخانه های مختلف با توجه به نیازهای خود اقدام به اجرای دوره های آموزشی کردند. به طور کلی تدوین برنامه های آموزشی منظم و قانونمند از زمان تأسيس “شورای عالی اداره کشور” در سال ۱۳۴۲ آغاز شد. این سازمان به عنوان سازمانی ستادی و مشورتی در مقام راهنمایی مسئولان آموزشی برآمده و برنامه هایی را نیز به اجرا گذاشت. هماهنگی و اجرای بخش اصلی آموزش کارکنان همگام با قانون استخدام کشوری می رسید. از این زمان به بعد تلاش های گسترده ای در سازمان های دولتی و خصوصی برای آموزش کارکنان صورت گرفت ، به نحوی که امروزه در اکثر سازمان ها بخش ویژه ای به امر آموزش اشتغال دارند (فتحی واجارگاه ، ۱۳۸۳).
تقریبا شروع فعالیت های آموزش ضمن خدمت در آموزش و پرورش به سال ۱۳۱۰ بر می‌گردد. طی این سال ها فعالیت های پراکنده ای جهت آموزش کادر اداری و آموزشی صورت می پذیرفت تا اینکه در سال ۱۳۴۶ ، با تشکیل اداره کل آموزش تحت نظر دفتر تشکیلات فعالیت های فوق ، سازمان یافت. تا سال ۱۳۴۸ ، این ادره در استان کشور، مراکز آموزش ضمن خدمت دایر نمود که تا سال ۱۳۶۱ برگزاری دوره های مختلف کارآموزی ، توجیه و آموزش های اداری – مالی و معارف اسلامی برای کارکنان اداری و مالی را انجام می‌داد. اما از ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۶۵ با توجه به تغییر دروس ، فعالیت های این مراکز بیشتر روی معلمان در زمینه‌های مذکور متمرکز شد.از سال ۱۳۶۵ به تدریج این دفتر شروع به گرفتن دانشجوی معادل کاردانی ، کارشناسی و کارشناسی ارشد جهت افزایش درجات علمی معلمان نمود. البته واحد آموزشی دیگری به نام انستیتو مدیریت و برنامه ریزی آموزشی که هدفش آموزش کادر اداری وزارت آموزش و پرورش بود نیز طی سال های ۵۱ – ۴۸ فعالیت داشت ولی در سال ۱۳۵۲ به دفتر آموزش ضمن خدمت پیوست (فتحی واجارگاه ، ۱۳۸۳).
طی سال های پس از ۱۳۷۰ ، آموزش ضمن خدمت در این وزارتخانه تحولات زیر را شاهد بوده است :
-
- توسعه دوره های آموزش ضمن خدمت کارکنان ، بخصوص در زمینه آموزش های بلند مدت
-
- توسعه دوره های آموزش ضمن خدمت در راستای تغییر نظام آموزش و پرورش
-
- توسعه دوره های کارشناسی ارشد در رشته‌های مختلف مورد نیاز وزارتخانه
-
- اقدام به آموزش کارکنان در مقطع کارشناسی ارشد با همکاری دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی
-
- برگزاری سمینار ملی آموزش ضمن خدمت کارکنان با همکاری صاحب‌نظران بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی
-
- تهیه و تدوین متون آموزشی ویژه دوره های بلند مدت آموزشی
- تهیه مجلات آموزشی و تخصصی کارکنان از طریق مطالعات این نشریات و … (فتحی واجارگاه ، ۱۳۹۰).
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۰ برابر مصوبه هیات وزیران دستگاه های دولتی موظف شدند تا برنامه های آموزش ضمن خدمت کارکنان خود را به نحوی تنظیم کنند که هر یک از کارکنان به طور متوسط ۴۰ ساعت آموزش سالانه برخوردار شوند. در بهمن سال ۱۳۸۸ در اجرای مصوبه شورای عالی اداری ، موضوع تحقق دولت الکترونیک و نظام آموزش کارکنان دولت ، برنامه آموزش فناوری اطلاعات (IT) در قالب هفت مهارت ، توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ابلاغ شد که بلافاصله اجرای دوره های آموزش ضمن خدمت مذبور برای کلیه معلمان و کارکنان آغاز گردید. طبق اساسنامه جدید مراکز تربیت معلم که در اسفند ماه سال ۱۳۸۱ به تصویب شورای گسترش آموزش عالی رسید، اجرای آموزش های بلند مدت و کوتاه مدت ضمن خدمت فرهنگیان از وظایف مراکز تربیت معلم محسوب گردید و از ابتدای سال ۱۳۸۲ مقرر شد تا علاوه بر دوره های بلند مدت ، دوره های کوتاه مدت نیز در مراکز تربیت معلم به اجرا گذاشته شود (www.bstudhr.medu.ir).
تاریخچه آموزش ضمن خدمت در آموزش و پرورش
تقریبا شروع فعالیت های آموزش ضمن خدمت در آموزش و پرورش به سال ۱۳۱۰ برمی گردد.طی این سال ها فعالیت های پراکنده ای جهت آموزش کادر اداری و آموزشی صورت می پذیرفت تا اینکه در سال ۱۳۴۶ با تشکیل اداره کل آموزش تحت نظر دفتر تشکیلات فعالیت های فوق ، سازمان یافت. تا سال ۱۳۴۸ این اداره در استان های کشور ، مراکز آموزش ضمن خدمت دایر نمود که تا سال ۱۳۶۱ برگزاری دوره های مختلف کاآموزی ، توجیه و آموزش های اداری و مالی و معارف اسلامی برای کارکنان اداری و آموزشی را انجام می‌داد. اما از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۶۵ با توجه به تغییر دروس ، فعالیت های این مراکز بیشتر روی آموزش معلمان در زمینه‌های مذکور متمرکز شد. از سال ۱۳۶۵ به تدریج این دفتر شروع به گرفتن دانشجوی معادل کاردانی ، کارشناسی و کارشناسی ارشد جهت افزایش درجات علمی معلمان نمود(فتحی واجارگاه ،۱۳۸۳).
“
